Wstęp
Oficjalna definicja pojęcia “legalizacja wagi” została podana w U S T A W I E “Prawo o miarach” z dnia 11 maja 2001 r.:
Legalizacja – zespół czynności obejmujących sprawdzenie i stwierdzenie w drodze decyzji, poświadczonej wyłącznie dowodem legalizacji, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania
Powyższa definicja brzmi bardzo “urzędowo” więc warto nadać jej bardziej zrozumiałą formę, np.:
Legalizacja wagi to urzędowe potwierdzenie, że dany egzemplarz spełnia wymogi metrologiczne dzięki czemu może być wykorzystywany m. in. do bezpośrednich rozliczeń z klientem.
Wciąż nie jest to idealny opis, ale po lekturze poniższego wpisu wszystkie aspekty związane z legalizacją wag powinny być dużo bardziej klarowne.
1. Kiedy waga musi być legalizowana i czy wszystkie Wagi muszą być legalizowane?
W tym miejscu z pomocą przychodzi nam Ustawodawca, który jednoznacznie odpowiada na zadane wyżej pytania. A mianowicie – w myśl Rozporządzenia z dnia 02 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla wag nieautomatycznych, legalizację muszą posiadać jedynie wagi używane w:
- w obrocie handlowym (np. wagi sklepowe);
- dla obliczania opłaty, cła, podatku, premii, opustu, kary, wynagrodzenia, odszkodowania lub podobnych płatności;
- podczas stosowania przepisów prawa oraz przy wydawaniu opinii w postępowaniach sądowych przez biegłych i ekspertów;
- do określania masy pacjenta w praktyce medycznej w celu monitorowania, diagnozowania i leczenia;
- przy sporządzaniu lekarstw wydawanych na receptę w aptekach oraz przy analizach wykonywanych przez laboratoria medyczne i farmaceutyczne (np. wagi apteczne);
- przy sprzedaży konsumenckiej oraz przy paczkowaniu towarów (np. wagi referencyjne w Kontroli Towarów Paczkowanych). W przypadku używania wag do celów innych niż powyższe – legalizacja nie jest wymagana.
W praktyce oznacza to, że większość wag wcale nie musi posiadać legalizacji.
Porada nr 1. W przypadku kontroli przeprowadzanej przez organ nadzorujący rynek (np. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), Główny Urząd Miar czy “modnej” ostatnio Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) wystarczy podać poniższy link żeby Urzędnik znacząco zmienił podejście i zaprzestał grożenia wysokim mandatem.
2. Jakie są rodzaje legalizacji wag?
Tutaj również mamy dwie odpowiedzi w zależności od rodzaju legalizacji (patrz pkt. 2). I tak:
- W przypadku Legalizacji pierwotnej – Ważność legalizacji to 23 miesiące licząc od 1 stycznia roku następującego po roku legalizacji pierwotnej.
Przykład 1: legalizacji dokonano 10 stycznia 2023 r., legalizacja jest ważna do 30 listopada 2025 r. W związku z powyższym na przyrządzie pomiarowym znajdować będzie się cecha legalizacji roczna: „23”.
Przykład 2: legalizacji dokonano 25 grudnia 2023 r., legalizacja jest ważna do 30 listopada 2025 r. W związku z powyższym na przyrządzie pomiarowym znajdować będzie się cecha legalizacji roczna: „23”.
- W przypadku Legalizacji ponownej (urzędowa) – Ważność legalizacji to 25 miesięcy.
Przykład: legalizacji dokonano 6 maja 2019 r., legalizacja jest ważna do 6 czerwca 2021 r. W związku z powyższym na przyrządzie pomiarowym znajdować będzie się cecha legalizacji miesięczna: „VI” oraz roczna: „21”.
4. Po czwarte – Po czym poznać że waga jest legalizowana i kiedy waga traci legalizację?
Ustawodawca precyzyjnie opisuje temat oznaczania przyrządów pomiarowych. Zgodnie z zapisami w tabeli 1 załącznika nr 5 do rozporządzenia Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 22 marca 2019 r., dowodami prawnej kontroli metrologicznej (legalizacji) dla wag automatycznych i nieautomatycznych są:
Cecha legalizacji lub świadectwo legalizacji wagi.
Posłużenie się w tych przypadkach przez prawodawcę – spójnikiem „lub”, oznacza, że dla ww. przyrządów pomiarowych, poświadczenie dokonania legalizacji może nastąpić poprzez nałożenie tylko cech legalizacji, wydanie tylko świadectwa legalizacji albo wydanie łącznie obu tych dowodów. Wzór tabliczki znamionowej, która musi być umieszczona na wadze elektronicznej określa Dyrektywa NAWI 2014/31/EU: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014L0031
Przykładowa tabliczka znamionowa wagi nieautomatycznej OHAUS Navigator Model NVT6400M (waga posiada legalizację pierwotną):
Porada nr 2: Uszkodzenie cech zabezpieczających bądź legalizacyjnych jest równoznaczne z utratą legalizacji. W tym wypadku świadectwo legalizacji w niczym nam nie pomoże.
5. Jaka jest kara za brak legalizacji wagi elektronicznej?
Brak legalizacji może prowadzić do poważnych konsekwencji. Nielegalizowane wagi nie tylko narażają na ryzyko finansowe, ale mogą także prowadzić do utraty zaufania klientów. Konsekwencje prawne i finansowe mogą obejmować grzywny i sankcje co jest stricte zapisane w Ustawie Prawo o Miarach (w rozdziale 7 “Sankcje za naruszenie przepisów ustawy”). Prawodawca podpowiada nam w punkcie 1a. Kto umyślnie użytkuje lub przechowuje w stanie gotowości do użycia przyrządy pomiarowe wycofane z użytkowania na podstawie decyzji, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 4a lub 5, lub umyślnie niszczy zabezpieczenia, o których mowa w art. 22j ust. 3 pkt 1:
Podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny do 10 000 zł.
6. Ile kosztuje legalizacja wagi elektronicznej i gdzie oraz jak ją zrobić?
Koszt legalizacji zależy głównie od klasy oraz maksymalnego zakresu pomiarowego wagi. Legalizację można wykonać samodzielnie – udając się do Urzędu Miar. Przy czym musimy pamiętać, że przed dostarczeniem wagi do Urzędu musimy wypełnić wniosek (dostępny tu: “wniosek”). Musimy być również pewni, że wskazania wagi mieszczą się w granicach dopuszczalnych błędów (temat znakomicie wyczerpuje poniższa publikacja: Wagi legalizowane – dopuszczalne błędy).
Innymi słowy dokładność wagi musi być zgodna z działką legalizacyjną. Może się ona różnić jedynie w granicach wskazanych wyżej.
Przykład: Chcemy zrobić legalizację ponowną wagi Valor 4000 model V41XWE3T-M.
Klasa wagi: III, max. zakres pomiarowy: 3 kg, działka legalizacyjna (e): 1 g.
Maksymalny błąd wskazania wynosi:
- +/- 0.5 e (0.5 g) w przedziale 0-500 g
- +/- 1 e (1 g) w 500 – 2 000 g
- +/- 1.5 e (1.5 g) w 2 000 – 3 000 g
Możemy również skorzystać z profesjonalnych firm, które zajmują się serwisem i legalizacją wag. Do opłaty urzędowej zostanie doliczony koszt obsługi, ale przy obecnym tempie pracy będzie on zapewne dużo niższy niż koszt czasu poświęcony na dojazd do Urzędu, sprawdzenie wagi, wypełnienie wniosku, itp.).
Podsumowanie tematu Legalizacji wag.
Mam nadzieję, że temat Legalizacji wag został opisany w sposób klarowny i jasny. Mimo iż temat może się na pierwszy rzut oka wydawać mało ważny lub wręcz niszowy to jednak wagi są wykorzystywane w prawie każdej branży na prawie każdym etapie. Przyjęcie towaru, sprzedaż, produkcja, kontrola jakości, wysyłka itp.
Pamiętajmy:
- Legalizacja wag jest to zespół czynności (…) poświadczający (cechami legalizacyjnymi lub świadectwem legalizacji), że waga spełnia wymagania metrologiczne.
- Legalizacja pierwotna jest ważna przez 23 miesiące (licząc od następnego roku).
- Legalizacja wtórna jest ważna przez 25 miesięcy.
- Dokumentem poświadczającym ważną legalizację są: cechy legalizacyjne lub świadectwo legalizacji (Producent nie ma obowiązku dostarczania świadectwa legalizacji jeśli umieścił na wadze cechy legalizacyjne).
- Uszkodzenie cech zabezpieczających bądź legalizacyjnych jest równoznaczne z utratą legalizacji – czyli koniecznością wykonania legalizacji ponownej.
- Waga musi mieć legalizację jeśli jest używana do jednego z zastosowań, które określa: Rozporządzenie z dnia 02 czerwca 2016 r. ws. “prawnej kontroli metrologicznej”.
Źródła:
- ROZPORZĄDZENIE MINISTRA przedsiębiorczości I technologii z dnia 22 marca 2019 r. w sprawie prawnej kontroli metrologicznej przyrządów pomiarowych: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000759/O/D20190759.pdf
- https://www.gum.gov.pl/
- Rozporządzenia z dnia 02 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla wag nieautomatycznych: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20160000802/O/D20160802.pdf
- Ustawa Prawo o miarach z dnia 11 maja 2001 r https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000140/U/D20200140Lj.pdf